Θεατρική κραυγή από τον Κορυδαλλό

Θεατρική κραυγή από τον Κορυδαλλό

Οροθετικοί κρατούμενοι έδωσαν την Πέμπτη που μας πέρασε, παράσταση  στη φυλακή.

«Είμαστε ο κάδος με τα τοξικά απόβλητα!». Η κραυγή των οροθετικών κρατουμένων στο νοσοκομείο των φυλακών Κορυδαλλού χθες το μεσημέρι, κατά τη διάρκεια της παράστασης «Κ», που γράφτηκε ειδικά για αυτούς, με ιστορίες δικές τους, για να παιχτεί από τους ίδιους εντός των φυλακών, ήταν η μεγαλύτερη κατάφαση ζωής που θα μπορούσε να αρθρωθεί από τα «απόβλητα των αποβλήτων». Οι οροθετικοί αντιμετωπίζονται εχθρικά από τους υπόλοιπους φυλακισμένους. 

«Ελπίζω, άρα υπάρχω απελπισμένα», δήλωσαν ηχηρά υπερβαίνοντας τους εαυτούς μέσα από την πρόζα τους, μια εμπνευσμένη μίξη αληθινών αυτοβιογραφικών μαρτυριών με ποιητικές, ελλειπτικές φράσεις που συνέθεσε ο Τσιμάρα Τζανάτος.

Αυτό που εκτυλίχθηκε χθες στο παλιό, ημι-ρημαγμένο φυσιοθεραπευτήριο του Κορυδαλλού, με κλεισμένα τα ξύλινα στόρια των παραθύρων, στο ημίφως, ήταν ένας ανθρώπινος άθλος. Οι «ηθοποιοί»-κρατούμενοι, με όλα τα προβλήματα που κουβαλούν στις πλάτες τους, έπρεπε να μάθουν τα λόγια τους σε θορυβώδεις θαλάμους με 10 κλίνες και να αυτοσυγκεντρωθούν σε μια καθημερινότητα εχθρική σε οποιαδήποτε μορφή δημιουργίας. Και τα κατάφεραν.

 

 Το «Κ», μια παράσταση-σταθμός στην ιστορία των φυλακών Κορυδαλλού, αφού είναι η πρώτη που γίνεται από κρατουμένους -μέχρι τώρα πήγαιναν εκεί παραστάσεις επαγγελματικών θιάσων- αποτελεί πρωτοβουλία της ΜΚΟ «τεχνοδρομώ». Οι άνθρωποί της χαρακτηρίζουν την οροθετικότητα «επίφαση», σε μια σειρά «αυθαίρετων κατηγοριοποιήσεων».

Ποια είναι η ακριβής «ταυτότητα» των οροθετικών «ηθοποιών» που χθες τα δώσανε όλα στην αυτοσχέδια σκηνή της φυλακής; Ποινικοί κρατούμενοι, χρήστες ουσιών στο μεγαλύτερο ποσοστό. «Επιβαρυμένοι πολλαπλά σωματικά και ψυχικά». Περιθώριο. Χθες όμως ήταν οι πρωταγωνιστές που δεν δίστασαν να μας κοιτάξουν κατά μέτωπο μιλώντας μας αυτοσαρκαστικά για την αρρώστια και την κατάστασή τους.

Για ενάμιση χρόνο η σκηνοθέτιδα και ηθοποιός Αννα Χατζηχρήστου βρισκόταν μαζί τους, χτυπώντας, στην κυριολεξία, κάρτα στον Κορυδαλλό:16 ώρες μηνιαίως. Στη μοναδική απουσία που έκανε -συνέβη μόνο όταν μπήκε στην εντατική- την έπαιρναν οι «ηθοποιοί» της, τρομαγμένοι στο κινητό, να τη ρωτήσουν αν αποφάσισε να τους εγκαταλείψει. «Ξέρω πια τον πόνο τους, ξέρω το γέλιο τους. Η καλύτερη στιγμή μας δεν είναι σήμερα, που παρουσιάζουν τους κόπους τους ανοικτά σε κοινό, αλλά η πρώτη φορά που γελάσαμε μαζί», λέει συγκινημένη, προτού πλησιάσει και εμψυχώσει τον Αϊμού από την Περσία, τον Χόρχε που δηλώνει με έμφαση άπατρις, τον Γιούργι, τον Μήτσο, τον Σταύρο, και ζητήσει την άδειά μας για να κάνουν ένα τσιγάρο προτού ξεκινήσουν.



Ο Σταύρος, από τους μεγαλύτερους της παρέας των «ηθοποιών» Κορυδαλλού, έγκλειστος 3,5 χρόνια, με χαρούμενη όψη υγιούς ανθρώπου -του το λέμε και χαίρεται- μας περιέγραφε τις διαδικασίες των προβών σαν «φευγάλα» και «διακοπή στον περιορισμό και στην πειθαρχία», ένα σχολείο «για να μάθουμε να σταθούμε στα πόδια μας». Με τις απεργίες στα Εφετεία καθυστερεί η αποφυλάκισή του. Δεν έχει προσαρμοστεί στις συνθήκες εγκλεισμού: «Συνήθισα όσο μπορεί να συνηθίσει ένα καναρίνι σε ένα κλουβί», αναφέρει.

Ο Αντώνης, όσο έκανε το αγχολυτικό τσιγάρο του, μας περιέγραφε τις πρόβες ως διέξοδο: «Ξεφεύγαμε από την κλεισούρα και τα προβλήματά μας». Ο Χόρχε, που υποστηρίζει ότι «οι περισσότεροι από όσους είναι εδώ μέσα, είμαστε ουτοπιστές», ανακάλυψε ότι το να υποδύεσαι ένα ρόλο λειτουργεί καθαρτικά: «Αποστασιοποιείσαι από τον εαυτό σου». Να σημειώσουμε ότι κανένας δεν ερμηνεύει στην παράσταση τη δική του ιστορία.

Ο ένας από τους δύο Σπύρους χαρακτηρίζει αποπνικτική την παραμονή του στον Κορυδαλλό. Είναι έξι χρόνια κρατούμενος και δεν μπορεί να κινήσει διαδικασίες για να αποφυλακιστεί, διότι «δεν έχω λεφτά για δικηγόρο». Δεν χάνει όμως το κουράγιο του. Ελπίζει, όπως κι οι υπόλοιποι της άτυπης θεατρικής ομάδας, ότι η διέξοδος που βρήκε μέσω θεάτρου θα έχει συνέχεια. Κάτι που η σκηνοθέτιδά τους μας επιβεβαιώνει. «Το θέατρο πρέπει να είναι ακτιβισμός, να είσαι δίπλα στον συνάνθρωπο», πρεσβεύει. «Θα συνεχίσουμε. Η παράσταση στον Κορυδαλλό είναι το πιο σημαντικό πράγμα που έχω ζήσει». Δεν κρύβει ότι υπήρξαν πρόβες «δύσκολες», με σκαμπανεβάσματα διαθέσεων. «Αλλά οι κρατούμενοι ήταν κύριοι από την αρχή», τονίζει. Σήμερα; «Πλέον είναι συγγενείς μου, αδέλφια μου».

Φιλοδοξεί να δημιουργήσει με τη δική τους «μαγιά» μια πρότυπη ομάδα κρατουμένων, που να ετοιμάζει παραστάσεις ανοικτές στο κοινό, ώστε «να πάψει ο ρατσισμός κατά των οροθετικών». Βλέπει μπροστά της, μακροπρόθεσμα, ακόμα και τη δημιουργία θεατρικού εργαστηρίου Κορυδαλλού, που θα ετοιμάζει τα πάντα: σκηνικά, κοστούμια κ.ο.κ.

Το «Κ», που συνδύαζε το ντοκουμέντο με την ποίηση, ξεκίνησε δυναμικά με τους «ηθοποιούς» του να ξεστομίζουν, σαν πολυβόλα, μια λέξη ο καθένας: Κόσμος, Κεφάλι, Κενό, Κελί, Κουτί, Κτήριο, Κέντρο, Κύκλος, Καρδιά, Κομμάτια, Κραυγή, Κανόνας, Κτύπος, Κρότος, Κράτος, Κατάσταση, Κοινωνία, Κούραση, Κάβλα, Κλειδί, Κίνδυνος, Καταπίεση, Καταδίκη, Κλίση, Κρίση, Κ-ορυδαλλός.
Στις αληθινές ιστορίες που μας αφηγήθηκαν, άλλος σκότωσε γιατί τον είχε ήδη «σκοτώσει» κάποιος, άλλος προτίμησε να είναι φυλακή -ο λόγος που έκλεψε- γιατί δεν του πετάνε το πιάτο από όπου έφαγε, όπως έκανε η μάνα του μόλις έμαθε ότι είναι οροθετικός. Ο Χρήστος, στον οποίο ανήκει η συγκλονιστική ιστορία με τον Μυστήριο, ένα σκύλο-άνθρωπο, δεν ήθελε να μετάσχει στην παράσταση («Είμαι μεγάλος», λέει πειράζοντάς μας). Ηταν όμως διαρκώς παρών στις πρόβες, που γίνονταν στην ίδια αίθουσα του παλιού φυσιοθεραπευτηρίου, όπου χθες οι συγκρατούμενοί του, με μια ζωώδη ενέργεια και χαρά, ράπαραν, χόρευαν, γίνονταν δρώντα πρόσωπα, εκτεθειμένα άφοβα στα βλέμματά μας, υπερβαίνοντας την αρρώστια τους.

Η παράσταση, χειροποίητη, «φτωχή», χωρίς σκηνικά, χωρίς κοστούμια, βασισμένη στην ψυχική δύναμη και διάθεση των ερμηνευτών της, είχε στιγμές που ηλέκτριζαν την αίθουσα, όπως η σκηνή στην οποία ένας ένας, σαν άνθρωποι μηχανές, οι κρατούμενοι έδιναν τα στοιχεία τους στον έλεγχο του ονόματος και της ιδιότητάς τους. Απαντώντας, αποστομωτικοί, θαρραλέοι, αντί για όνομα: οροθετικός και αντί για επώνυμο: HIV.

Αν και το πρωτογενές βιωματικό υλικό της πρόζας ήταν αμείλικτο, διαρκώς ξεγλιστρούσε προς την ποίηση και το σουρεαλισμό. «Παίζοντας» με τις λέξεις «ιός» και «χρήστης», οι «πρωταγωνιστές» του Κορυδαλλού μίλησαν για το «κενό ιό» που μεταδίδεται («Mind the gap». «Don't mind the gap»), για την αρρώστια που ξεκινά από τη σιωπή, για το «χρήστη» όχι ουσιών, αλλά ανθρώπων.

Η παράσταση-γροθιά, στην οποία η Ειρήνη Ιωάννου υπαγόρευε τις σκηνικές οδηγίες, με το κείμενο στο χέρι, μάς αποχαιρέτησε με ένα τιτίβισμα. «Κορυδαλλός», φωνάξαν στη συνέχεια κοιτώντας μας στα μάτια. Καθώς η μια μεταλλική πόρτα έκλεινε εκκωφαντικά μετά την άλλη στην πλάτη μας, έως ότου πάρουμε την ταυτότητά μας από το φυλάκιο και το κινητό μας από μια αίθουσα «διακοσμημένη» έως ασφυξίας απ' τα πορτρέτα των Ηρώων του '21, στα αυτιά μας αντηχούσε ΑΚΟΜΑ μία λέξη, από αυτές που είχαν ξεστομίσει οι κρατούμενοι-ηθοποιοί. «Παλεύω»!

 Της ΙΩΑΝΝΑΣ ΚΛΕΦΤΟΓΙΑΝΝΗ (Ελευθεροτυπία)
.