Η γαλήνια εξουσία

Το απόσπασμα που ακολουθεί είναι του Μισέλ Φουκώ, από συζήτηση με τον Ζιλ Ντελέζ, το 1972, το οποίο δημοσιεύεται στο "Μάτι της εξουσίας" από τις εκδόσεις "Βάνιας":

"... Το πρόβλημα της φυλακής έχει περιορισμένη και περιθωριακή εμβέλεια, γιατί δεν περνούν πάνω από 100.000 πρόσωπα τον χρόνο απ' τις φυλακές. Συνολικά, σήμερα στην Γαλλία υπάρχουν ίσως 300.000 ή 400.000 άτομα που έχουν περάσει απ' τις φυλακές. Όμως, αυτό το περιθωριακό πρόβλημα αναστατώνει τους ανθρώπους. Εξεπλάγην βλέποντας ότι μπορεί να ενδιαφέρονται για το πρόβλημα των φυλακών τόσοι άνθρωποι που δεν βρίσκονται στην φυλακή, εξεπλάγην βλέποντας τόσους ανθρώπους που δεν είχαν ποτέ καμία προηγούμενη επαφή με τον λόγο των κρατουμένων, να είναι τελικώς τόσο πρόθυμοι να τον ακούσουν. Πως εξηγείται αυτό; Δεν οφείλεται άραγε στο γεγονός ότι το ποινικό σύστημα είναι η μορφή όπου η εξουσία ως εξουσία εμφανίζεται με τον πλέον έκδηλο τρόπο; Η πιο παραληρηματική μορφή εξουσίας που μπορεί κανείς να φανταστεί είναι το να στέλνεις κάποιον στην φυλακή, να τον κρατάς εκεί, να του στερείς την τροφή, την θέρμανση, να του απαγορεύεις να βγει, να κάνει έρωτα κλπ. Τις προάλλες, μιλούσα με μια γυναίκα που ήταν στην φυλακή και η οποία μου είπε: "Σκέψου ότι είμαι σαράντα χρονών και με ανάγκασαν για τιμωρία να περάσω μια μέρα στη φυλακή μόνο με ξερό ψωμί". Το εντυπωσιακό σ' αυτήν την ιστορία, δεν είναι μόνο η παιδικότητα της εξουσίας, αλλά και ο κυνισμός με τον οποίο ασκείται ως εξουσία, με την πλέον αρχαϊκή, με την πλέον παιδαριώδη, την πλέον παιδική μορφή. Στην τελική, το να περιορίζεις κάποιον έτσι, το να του δίνεις μόνο ψωμί και νερό, είναι κάτι που μας μάθαιναν όταν είμασταν πιτσιρίκια. Η φυλακή είναι το μόνο μέρος όπου η εξουσία μπορεί να εμφανίζεται χωρίς φτιασίδια, στις πλέον υπερβολικές της διαστάσεις, και όπου μπορεί συνάμα να δικαιολογείται ως ηθική εξουσία [pouvoir moral]. "Έχω δικαίωμα να σε τιμωρώ, αφού ξέρεις ότι είναι χυδαίο να κλέβεις, να σκοτώνεις κλπ". Το εντυπωσιακό στις φυλακές είναι ότι για μια φορά επιτέλους η εξουσία δεν κρύβεται, δεν μεταμφιέζεται, εκδηλώνεται ως τυραννία φτάνοντας μέχρι τις πλέον ασήμαντες λεπομέρειες. Είναι κυνική και συνάμα καθαρή και "δικαιολογημένη", αφού μπορεί να εκφέρεται καθ' ολοκληρίαν στο πεδίο μιας ηθικότητας [morale] που περιβάλλει την ύπαρξή της: η ωμή τυρρανία της εμφανίζεται τότε ως γαλήνια επιβολή του Καλού πάνω στο Κακό, της τάξης πάνω στην αταξία."